STILBAAI NUUS - Die Hessequa Vereniging vir Argeologie (HVA) is 'n vrye-assosiasie en nie-statutêre liggaam wat op 1 April 2008 deur 'n aantal inwoners gestig is om die argeologiese erfenis van Hessequa te bewaar en bekend te stel.
Hierdie erfenis sluit in: die oer-oue visvywers, die skulpkombuise langs die kus van die Gouritsriviermond tot by die Breederiviermond, die rotskuns vindplekke in die Langeberge, die argeologiese skatte van die Blombos grot, die veelheid argeologiese artefakte wat in die streek gevind word, baie ander plekke van argeologiese en kultuur-historiese belang, asook die unieke kalksteen fynbos van die area en spesifiek in die Hesssequa streek. Lidmaatskap is oop vir almal wat belangstel in die argeologie van die streek en in die bewaring van hierdie erfenis.
Die Vereniging se primêre doelstelling is om mense bewus te maak van die argeologie van die Hessequa-gebied en om kundigheid daaroor uit te bou ondermeer deur, maar nie beperk tot die volgende:
- Bevordering van die openbare belangstelling in en ondersteuning van die argeologie.
- Doen of laat doen argeologiese en verwante studies.
- Bewaar of laat bewaar belangrike argeologiese artefakte en reste.
- Instandhouding en uitbreiding van die bestaande Blombos Argeologiese Museum.
- Inlig van lede oor tersaaklike aangeleent-hede deur onder andere kennisgewings, nuusbriewe, die media en die reël van uitstappies.
- Aanbieding van lesings en besprekings vir lede en die breë publiek.
- Skakeling met ander belanghebbende organisasies en indiwidue waar nodig ten einde die doelstellings van die Vereniging te bevorder.
- Projekte
- l Visvywerprojek: Bevordering van die volgehoue bewaring van die Noorkapperspunt-visvywers wat geleë is in 'n area wat as beperkte gebied binne die Stilbaai Marine Bewaringsgebied verklaar is.
- l Rotskuns projek: Om verdere rotskuns vind-plekke in die Hessequa- streek te karteer en te dokumenteer.
- l Hessequa se Etnogeskiedenis: Navorsing oor die geskiedenis en kultuur van die eertydse inheemse Khoenkhoen- en Boesman-inwoners van die Hessequa en die bepaling van hulle moontlike verwantskap met die huidige inwo-ners.
- l Die Blombos Museum vir Argeologie: Die bestuur, instandhouding en uitbreiding van Die Blombos Museum vir Argeologie.
- l Argeologiese Terrein Katalogus van Hessequa: Skep van 'n omvattende katalogus van alle argeologiese terreine van belang in Hessequa en die identifisering van terreine vir verdere studie.
- l Skoolprojek: Om leerders van die Hessequa-streek bewus te maak van argeologie en die beginsels daarvan by hulle tuis te bring.
- l Rotskuns galery: Om die rotskuns van die Hessequa op 'n aanskoulike manier aan die publiek bekend te stel.
Aktiwiteite van die HVA sluit in: Openbare le-sings van argeologiese belang, ekskursies vir lede, ontwikkeling van uitstallings en tentoonstellings in die Blombos Museum van Argeologie, georganiseerde toere van die museum en argeologiese terreine van belang in die Stilbaai area, publikasie van boekies, gidse en inligtingstukke, bewusmakingsprogramme ten opsigte van argeologie en ondersteuning van navor-singsinisiatiewe.
Die Blombos Museum van Argeologie is in die lewe geroep deur die voormalige HVA-komitee en ingewy deur prof Christopher Henshilwood op 14 Oktober 2006. Die Blombosgrot-uitstalling bevat dubbelwang punte (Stilbaaipunte), beengereedskap, varswaterskulpe wat in krale-snoere gebruik is, 'n replika van die befaamde gegraveerde oker en 'n grimeerstel.
Daar is ook ander uitstallings van Vroeër-, Middel- en Laat- Steentydperk-artefakte afkomstig uit die streek. Daarbenewens is daar 'n gedeelte toegewy aan die jag en kulturele voorwerpe van die Boesmans, asook 'n Khoekhoen kleipot. 'n Gallery van Boesmanrotskuns uit die Langeberge, tesame met 'n klein uitstalling wat die tegnologie van die Boesman-kunstenaars uitbeeld, is 'n nuwe toevoeging tot die museum.
Die HVA bestuur, bedryf, en beheer die bates van hierdie museum deur vrywillige werk van sy lede en finansiële hulp van die Hessequa Raad en ander bronne. Die museum self is tans gehuisves in die historiese 'De Jagerhuis-opstal, Palinggat, Stilbaai.'
Die term 'The Stillbay' is wêreldbekend onder argeoloë en verwys na 'n spesifieke styl waarvolgens bepaalde klipwerktuie gedurende die Middel Steentydperk vervaardig is. Sulke werktuie word in die besonder gekenmerk deur pragtige blaarvormige dubbelwangpunte waarvan albei die oppervlaktes met 'n drukskilfertegniek bekend as visskubskilfering, fyn afgewerk is.
Hierdie werktuie stem merkwaardig ooreen met soortgelyke werktuie wat omtrent 40 000 jaar later deur die paleolitiese inwoners van Europa vervaardig is. Die Stilbaai industrie is 'n voorbeeld van 'n tegnologie wat, ondanks duidelike voordele bo ander tegnologieë van die tyd, nie in standgehou is nie.
In Afrika is voorbeelde slegs gevind in strata gedateer van 70 000 tot 75 000 jaar gelede Die term 'Stillbay Industry' is oorspronklik deur die argeoloog AJH Goodwin gebruik om erkenning te gee aan die argeologiese pionierswerk wat in die Riversdal-, Blombos-, en Stilbaaigebied deur die Riversdalse onderwyser CHTD Heese, gedoen is.
Die HVA stel hom ten doel om, sover moontlik, die voorgeskiedenis van die Hessequa stam, tans die enigste oorlewende groep van al die pre-koloniale plaaslike bevolkings, op te teken. Om hierdie doel te verwesenlik is prof Michael de Jongh, emeritus professor van Antropologie aan die Universiteit van Suid-Afrika, in 2008 gekontrakteer om 'n ekstuele analise van beskikbare historiese materiaal asook tersaaklike etnografiese ondersoeke te doen om die studie af te skop.
Sy werk is tans te koop en is beskikbaar by die Stilbaai Info-kantoor. Sedertdien is aanvullende werk gedoen met betrekking tot hulle rotskuns, eetbare en medisinale plante en navorsing oor wanneer hulle begin het om met beeste naas vetstertskape te boer. Die Ver-eniging beoog om vanuit al hierdie stof 'n leesbare boek in Afrikaans beskikbaar te stel, sodat die nasate van hierdie mense kennis van hulle agtergrond kan bekom.
Die museum beskik oor 'n klein versameling olifantgebeentes wat plaaslik opgegrawe is toe die fondamente van 'n huis naby die De Jager Opstal gegrawe is. Sedertdien is 'n stuk van 'n gefossileerde tand by die versameling gevoeg en daar is ook tans 'n paar seekoeibene wat nie uitgestal word nie. Dit word in die vooruitsig ge-stel. Die Vereniging beoog om gaandeweg verdere vondse te versamel om 'n beeld te kan vorm van die prehistoriese dierelewe in die streek.
Hierdie oogmerk het 'n hupstoot gekry toe Louw van Schalkwyk twee stukke van 'n gefossileerde geraamte wat in die duine naby Jongensfontein gevind is, aan die Vereniging geskenk het. Die twee stukke het pragtig bymekaar gepas om die kopbeen van 'n hiëna te vorm.
Weens duidelike tekens dat kalkrantfynbos se geofiete 'n voedingsbron (veral van koolhidrate) vir die vroeë inwoners van die streek was, is wetenskaplikes tans besig om die paleo-botanie van die streek van naderby te ondersoek. Prof Jan-Erik van Wyk van die Universiteit van Johannesburg, asook prof Richard Cowling van die Nelson Mandela Metropool Universiteit voer die werk aan met die hulp van 'n entoesiastiese groep M- en D-studente.
Benewens die identifikasie van bruikbare kossoorte, word aandag gegee aan die energie benodig om die voedsel te versamel, maar ook aan die energie opbrengs van elke voedselsoort. Hierdie navorsing sal help om verdere detail van die daaglikse lewe van vroeë Homo sapiens in die streek na vore te bring.
Om hierdie werk vir die publiek toeganklik te maak is die rol van die Tuin-op-die-Brak, sowel as die voorgestelde Fynbos en Argeologiese Inligtingsentrum noodsaaklik. Besoek die Tuin-op-die-Brak webwerf by: www.die-tuin-op-die-brak.co.za.
Voorsitter: Chris Heese, 028 754 3247
Ondervoorsitter: John Willemse, 082 377 5212
Sekretaris:Esther Scheffer, 028 754 3589
Argeologiese verteenwoordiger: Jan de Vynck 082 684 4461
Gefossileerde olifantspore naby Stilbaai.
'Ons bring jou die nuutste Stilbaai, Hessequa nuus'
